Dêr't de wyn ieuwenlang troch de touwen song

Een troep grote zilvermeeuwen cirkelt boven onze hoofden en roept ons luidkeels toe. Alsof het een welkomstcomité betreft dat ons onthaalt bij de Friese Waddenzeekust.

In de zomer van 2017 fietsten mijn vrouw en ik door de Schotse Hooglanden. We waren zojuist het meer van Loch Ness gepasseerd terwijl de zon was doorgebroken. Even voorbij Whitebridge gingen we een bredere weg op die ons deed denken aan een geasfalteerde traploper, gelegd over grote traptreden in een groen terrassenlandschap. Na vlakke stukken weg volgde steeds weer een steile helling naar het volgende plateau.

Het begon opnieuw te regenen, de tegenwind trok aan en campers met vakantiegangers scheerden rakelings langs ons. Wij zetten ons verstand op nul en trapten stug door. Ieder in een eigen ritmische cadans als dansten we langzaam de heuvel op. Stap voor stap klommen we omhoog in een heel kleine versnelling. Gestaag naderden we de top. Daar zou onze inspanning beloond worden.

Vanaf het hoogste punt konden we terugkijken op de venijnige klim. Het regenen was gestopt en de zon brak weer door. Ze verlichtte het natte asfalt dat ook vanaf daar aan een grote trap in een ruig heuvellandschap deed denken. Met regendamp erboven. Onderaan lag het meer van Loch Ness te stralen in de zon. Te lieflijk voor een monster. We waren sprakeloos. Dit was een moment dat indruk maakte.

Naast ons verdrongen andere vakantiegangers zich op het uitkijkpunt. Op een kaart werd aangegeven waar je naar keek: bij heuvels, meren, dorpen en stadjes stonden namen. Achter Loch Ness was zelfs het vertrekpunt van die dag nog te zien: Inverness. Geen van de andere vakantiegangers had net als wij de top beklommen met eenzelfde inspanning. Zij stapten rustig uit hun auto’s en campers, tuurden even in de rondte en vertrokken weer. Ik weet zeker dat zij niet dezelfde euforie ervoeren als wij.

Bergbeklimmer Katja Staartjes beklom de Mount Everest. Tijdens een zomervakantie in haar studententijd ontdekte ze haar grote passie. Ze is er helemaal in haar element. Het leven is er basaal en indringend. Eenvoudigweg in de bergen zijn geeft haar een intens gevoel van geluk en verbondenheid met zichzelf en haar teamgenoten.

In haar boek ‘TOP inspiratie’ stelt zij dat een expeditie het leven in een notendop vormt. Je wordt niet alleen lichamelijk op de proef gesteld, vooral mentaal moet je over veerkracht beschikken. Staartjes vertelt hoe zij haar toppen bereikte en trekt aan de hand van heldere thema’s parallellen tussen haar klimervaringen en alledaagse situaties. Wat kom je onderweg tegen? Wat is écht belangrijk? En wat bepaalt of je de top wel of niet haalt?

Land's End is het uiterste puntje van Cornwall, in het zuidwesten van Engeland. Het ligt op een landtong. De naam intrigeert mij en anderen. Er komen veel toeristen op af. Want uitkijkpunten en plekken waar je het einde van het vasteland kunt ervaren trekken als een magneet aan ons. Of het nu vanaf een Schotse heuvel, vanaf de kliffen van Dover, vanaf het uiterste puntje van een havenhoofd bij de Deense veerboot of vanaf de Dijk langs de Friese Waddenzee bij Zwarte Haan is. Dat maakt eigenlijk maar weinig uit. Al dit soort plekken heeft diezelfde positieve uitwerking. Iedereen zal hier iets van herkennen.

Onderzoek heeft aangetoond dat van kijken naar water feel-good stoffen als serotonine en dopine vrijkomen in de hersenen. Het zal bij kijken vanaf een bergtop of een ander geweldig uitkijkpunt vast niet anders zijn. Maar ik neem in het kader van deze fietsreis langs een pelgrimsroute geen genoegen met die oppervlakkige uitkomst. Dat hadden we zonder onderzoek ook wel geweten. Gewoon omdat we het zelf ervaren.

We weten ook uit eigen bevindingen dat we dergelijke plekken als fijn ervaren als het er niet te druk is. In grote mensenmassa’s gaat het speciale gevoel verloren. Dan is het er niet. Je moet de ‘elementen’ die de beleving zo mooi maken persoonlijk kunnen oppakken. Daarvoor is een zekere mate van stilte nodig.

Ik denk dat veel mensen er even ‘stil’ worden en ervaren dat er iets ‘groters’ is dan zijzelf. Het maakt bescheiden en doet beseffen dat we maar een minuscuul deeltje van een veel groter geheel zijn. Het is iets dat sommige mensen een spirituele ervaring noemen. Anderen zijn daar wars van en willen het persé niet dat etiket geven. Mij is het om het even. Maar feit is dat vrijwel iedereen iets speciaals ervaart op die plek, want anders zouden we er niet naartoe trekken en stilstaan.

In het kader van de pelgrimsroute die we gaan, past het wel om hier ook een religieuze betekenis te noemen. Of je nu gelovig bent of niet, je kent vast wel het verhaal van Mozes. In het Oude Testament van de Bijbel staat beschreven dat Mozes de Tien Geboden van God kreeg, op twee stenen tafelen (platen), nadat hij in opdracht van God de berg Horeb was opgeklommen.

Volgens een ander Bijbelverhaal deed God na de uittocht van de Israëlieten uit Egypte onder leiding van dezelfde Mozes de wateren van de Rode Zee splijten, zodat het water zich links en rechts verhief om hen door te laten. De achtervolgende Egyptische soldaten werden echter door de golven verzwolgen.

En er is het verhaal van Jezus die tot een enorme menigte gesproken heeft waarna hij met zijn leerlingen naar de overkant van het meer van Galilea gaat. Hij is moe, en gaat in de boot liggen slapen. Eenmaal op het meer wordt de boot geteisterd door een hevige storm en de leerlingen zijn bang dat ze vergaan. Ze maken Jezus wakker en vragen hem of hem dit allemaal dan helemaal niets doet. Jezus reageert met een gebiedend woord tot de storm en tot de golven, en de storm gaat liggen en het meer wordt kalm.

In de Bijbel zijn het steeds ‘stille’ momenten waarin God tot mensen spreekt. Op de zee, op een berg, in de stille woestijn. Ik wil niets zeggen over de inhoud van de teksten of hoe ik ze opvat maar ik zie wel een parallel met de plekken die mensen zoeken om tot zichzelf te komen. Vaak zoeken ze die in de stilte van de natuur. Juist daar doet men inspiratie op, vindt men antwoorden op vragen en verkrijgt men inzichten.

Misschien is het daarom dat een bergtop, uitkijkpunt, woestijn, storm of zee iets speciaals met ons doet en dat het in de Bijbel gebruikt is als metafoor. Ze raken diep aan ons innerlijk leven. En daar zijn helemaal geen woorden voor nodig. De plek roept het als vanzelf op.

We lopen het trapje naast het beeld van de slikwerker op. Aan de andere kant van de dijk ligt getijdengebied met kwelders die nat- en droogvallen in het ritme van eb en vloed. Een waar paradijs voor zilvermeeuwen en steltlopers. Op de achtergrond vaart de veerboot naar Ameland. De contouren van het eiland zijn goed te zien. Witte wolken drijven langs de blauwe lucht waarin een stralende zon een overdosis vreugde en geluk uitstort. Hier wordt je onnoemlijk blij van.

Op de zeewering grazen schapen. Een grote trekker met aanhanger rijdt onderaan de dijk en stopt bij het hek dat ander gemotoriseerd verkeer geen toegang verleent. Met de rug naar de Waddenzee kijken we uit over het vlakke Friese land. Met op de voorgrond kleine huisjes van buurtschap Zwarte Haan. Het gelijknamige restaurant erachter is gesloten. Een enkele fietser en wandelaar geniet met ons van deze mooie plek in de kop van Friesland.

De zeewering bepaalt de contouren van dit stukje Nederland. Grazende schapen onderhouden haar. Hun geblaat vermengt zich met het geluid van vogels, zee en wind. Een geweldige soundtrack. Wij prijzen ons gelukkig en zijn dankbaar voor dit moment. Als je hier staat krijg je (hernieuwd) vertrouwen dat het wel goed komt met de wereld. En wil je daar graag ook een persoonlijk aandeel in leveren. Lijf en geest stromen vol met frisse lucht en zonne-energie. Je krijgt zin om op de fiets te springen en wat moois te maken van het leven.

We voegen de daad bij het woord en bestijgen onze fiets. We volgen de LF Kustroute tot aan knooppunt 71 boven het dorpje Ouwe Syl (Friese benaming). We passeren ondertussen enkele veeroosters waartussen schapen zich van hun onderhoudstaak kwijten. Lammeren slaan ons vrolijk gade. Maar hun ouders kijken niet meer van ons op en grazen stoïcijns verder. Bèèèèèèèhhhhhhh!