Innerlijk Leven

Onderweg zijn is inherent aan het leven op aarde. Het op zoek zijn naar lokkende verten maakte de mens tot wat hij is. Diep in ieder van ons schuilt de nomade uit de oertijd.

Zo staat er in het wandel- en fietsgidsje van het Jabikspaad te lezen. De route tussen Hasselt en Zwarte Haan aan de Waddenzee is gemarkeerd met stickers van een gele wulk op een blauw veld. Ze zijn geplakt op verkeerspalen, hekken en speciaal geplaatste paaltjes. De wulk of kinkhoorn – in het Fries ‘hulk’ genoemd – is een schelp die op de waddenkust te vinden is. Ook op schelpenpaden en op graven liggen ze. Schippers bliezen op kinkhoorns wanneer ze van de visvangst thuis kwamen.

We fietsen Hasselt uit. Het is een oud stadje waarin voormalige koopmanswoningen doen herinneren aan tijden dat de Hanzeroute nog springlevend was, de Zuiderzee nog een open verbinding met de open zee had en hier goed geld verdiend werd.

Via de dorpen Genemuiden, Zwartsluis en Wanneperveen fietsen we naar toeristisch Giethoorn. Een waterstreekdorp in de kop van Overijssel. Bekend van de vele bruggetjes, waterwegen en punters. En daarom ook wel ‘Hollands Venetië’ genoemd.

Door vervening ontstonden plassen en meren. Om de turf – die als brandstof diende – te vervoeren groef men vaarten en sloten. Vele huizen zijn daardoor op eilandjes komen te staan die alleen via bruggetjes te bereiken zijn. De enig doorgaande weg over land is een fiets- wandelpad dat dwars door het oude dorp gaat. Maar het meeste verkeer vindt hier plaats over water. Het belangrijkste traditionele vaartuig dat vroeger gebruikt werd, was de punter. Deze werd voortbewogen met een punterboom (punteren). Tegenwoordig worden er gemotoriseerde bootjes gebruikt en wordt nog maar sporadisch gepunterd.

Heel even blijven we nog in het zadel zitten, maar het fietstempo komt nu zo laag te liggen dat we bijna omvallen. Fietsen wordt een evenwichtskunst die even een leuke uitdaging is maar niet blijft vol te houden. Noodgedwongen stappen we af en sluiten we aan in de lange rij kuierende toeristen. Ons geduld wordt danig op de proef gesteld. Op het water zijn de omstandigheden vergelijkbaar en is inmiddels een waterverkeersinfarct aan het ontstaan. Elektrische bootjes liggen in een lange rij te wachten bij bruggetjes en splitsingen van vaarwegen om te mogen passeren. Tegenwoordig geruisloos en niet meer zoals vroeger met walmende buitenboordmotortjes. Dat scheelt een hoop.

In de bootjes zitten gezinnen, families en vriendengroepen die het zich ongetwijfeld ook minder massaal hadden voorgesteld. Lekker doorvaren is onmogelijk. De ergernissen en frustraties komen langzaam tot een kookpunt. Het is wachten op confrontaties die tot ruzies leiden. Dat kan niet lang meer uitblijven.

Wij lopen lijdzaam achter een buitenlands gezin aan dat steeds stil gaat staan om foto’s te maken. De bewoners van Giethoorn zijn eraan gewend en gaan rustig hun eigen gang. Sommigen plegen onderhoud aan het huis of werken in de tuin. Anderen hebben een boek gepakt om naar een andere werkelijkheid te ontsnappen. Wij wisten dat de route door Giethoorn loopt maar ergeren ons desondanks kapot aan wat we hier zien. Het lijkt onhoudbaar voor bewoners. Wij vinden het al verschrikkelijk om verplicht deel uit te moeten maken van deze idiote vertoning. We hadden stiekem gehoopt dat het meeviel. Maar dat doet het niet.

Het wordt zo onmogelijk om onbevangen oog te hebben voor het prachtig unieke dorp dat Giethoorn is. We kunnen ons niet afsluiten van de belachelijke hoeveelheid mensen die ons de weg verspert. Het is een enorm contrast met de rest van de route die we tot nu toe gingen. Pelgrimeren lijkt hier onmogelijk.

Of toch niet? In het Jabikspaad-gidsje lezen we: “Toch zal iedereen, die zo’n tocht maakt vanuit welk motief dan ook, ervaren dat ook een moderne pelgrimstocht alle facetten van het leven in zich heeft. Het op zoek zijn naar jezelf of je naaste, wanhoop en vreugde, de ontmoetingen met medereizigers, dat alles maakt zo’n tocht onvergetelijk.”

Misschien is dit wel een moment van wanhoop? Ach nee, zover laten we het natuurlijk niet komen. Wij weten dat we over enkele kilometers uit deze gekte kunnen ontsnappen. Dan gaan we weer op in een natuurgebied dat niet wordt platgelopen door meutes toeristen. Giethoorn ligt namelijk in de Wieden. Aan de rand van Nationaal park ‘Weerribben-Wieden’. De Wieden bestaan uit plassen, rietlanden, moerasbossen, natte weilanden en ander natuurgebied. Daar wordt het weer stil en maakt de natuur weer de dienst uit.

In die stilte kan het innerlijk van de pelgrim weer de ruimte krijgen om naar voren te treden. Pelgrims zoeken bewust naar die momenten van stilte waar veel andere mensen die het liefst uit de weg gaan. Zij vullen hun leven graag met bezigheden, activiteiten, televisie, radio, podcasts, sociale media, muziek ... Sommigen hebben het liefst constant mensen om zich heen. Er wordt alles aan gedaan om maar niet met die akelige stilte geconfronteerd te hoeven worden.

Maar het innerlijk is misschien niet zichtbaar maar zeker voelbaar en daarmee net zo goed een realiteit. We leven ons hele leven al met een eigen innerlijke werkelijkheid. Daarin ligt ongelooflijk veel informatie opgeslagen. Ervaringen, gevoelens, herinneringen, belangrijke waarden die ons drijven, wat we hebben meegekregen in de opvoeding en hoe we bejegend zijn in onze jeugd. Dit bepaalt mede hoe wij heden ten dage handelen en welke keuzes we maken. We zijn het ons maar beperkt bewust maar we worden gedreven door wat in ons onderbewuste is opgeslagen.

De opleiding tot schoolleider werd gestart met een tweedaagse waarin onze eigen identiteit centraal gesteld werd. Een wetenschappelijk onderbouwde drijfverentest diende daarbij als uitgangspunt om je bewuster te worden van jezelf. En dat was niet op de externe wereld gericht maar louter op het innerlijk. Dat stuk van onszelf dienden we te beschouwen. Daarop moesten we reflecteren. Want een leider moet zichzelf goed kennen. Hij moet zich van zijn diepste angsten maar ook van zijn drijfveren bewust zijn.

Onder druk vallen we namelijk terug op ons innerlijk fundament dat door levenservaringen is ontstaan. Tijdens stress kiezen onze hersenen voor de kortste route, die is ingeslepen tijdens stressvolle gebeurtenissen in het verleden. Toen je als kind eenvoudigweg nog niet anders kon reageren dan je deed uit zelfbescherming en lijfsbehoud. Daardoor zijn diepe overtuigingen ontstaan die ons doen en laten (soms) nog steeds bepalen. Je zult er versteld van staan hoeveel ervan ook nog eens is opgeslagen in ons lichaam. Je kunt je daar beter bewust van zijn. Dat zal je veel meer ontspanning opleveren en tot verstandiger en effectiever handelen laten komen.

Generaties die voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog geboren zijn, hebben niet geleerd om belang te hechten aan gevoel. Laat staan om dit te uiten. Er was ook helemaal geen tijd voor. Men was uit noodzaak heel extern en praktisch gericht en sprak er niet of nauwelijks over. Het blijkt dat met name veel mensen die in de jaren vijftig, zestig en zeventig geboren zijn, psychologische hulpverleners consulteren omdat zij worstelen met een gevoelsleven waar weinig aandacht voor was terwijl zij juist opgroeiden in een tijd waarin via media steeds meer aandacht hieraan gegeven werd. Men werd zich er steeds beter bewust van. De tijd was er rijp voor.

Tegenwoordig is er in de opvoeding van veel kinderen al veel meer aandacht voor het gevoelsleven. We zitten in een overgangsfase. Er is veel meer ruimte voor het individu. Steeds meer mensen gaan op retraite, bezoeken kloosters, volgen workshops, doen aan mindfulness. Maar desondanks wordt het innerlijk leven nog door heel veel mensen niet op waarde geschat. Dit wordt vaak bepaald door de mentaliteit in de opvoeding en de directe omgeving. Innerlijk leven wordt nog vaak gezien als zweverig en soft. Maar dit is het niet. In tegendeel. Het is zeer authentiek en reëel aanwezig in ieder van ons. Het gaat om de vraag hoe wij ons verhouden tot ons innerlijke leven. Weten wij wat er in ons innerlijk leeft en wat wij in ons lichaam voelen? Voelen wij ons stevig in onszelf verankerd? Hechten wij waarde aan ons innerlijk leven of gooien wij er liever gauw een wijntje over als ze onze aandacht vraagt?

Een groeiende groep mensen – waaronder veel jongeren – plant tegenwoordig tijd in voor meditatie. Daar komt heel wat meer bij kijken dan vijftien minuten per dag stilzitten met je ogen dicht. Je oefent in jezelf de ruimte te geven voor reflectie. In de rust en stilte haalt meditatie dingen naar de voorgrond die er al een hele tijd zaten. Het wordt in het bewustzijn gehaald. Om je te brengen waar je wilt zijn, laat meditatie je ook de dingen zien die je niet wilt zien. Maar die van groot belang blijken te zijn. Je verkrijgt inzicht. Een inzicht dat je niet had kunnen bedenken met het verstand alleen.

Tussen het riet varen kano’s, over fietspaden komen fietsers met bepakking en wandelaars met rugzakken aan. We zijn allemaal op weg. Iedereen geniet van deze zonovergoten zomerse dag in dit geweldige natuurgebied. Bij Steenwijk hebben wij een lekkere lunch op een leuk terras. We gaan de route hier noodgedwongen verlaten. Want bij Heerenveen vonden we helaas geen overnachtingsadres. De meeste Nederlanders zijn in eigen land op vakantie. De B&B’s zitten overvol. Via Paasloo en Oldemarkt fietsen we naar Friesland. Onder het Tjeukemeer langs. We gaan overnachten in Follega dat er ten zuidwesten van ligt. Een klein dorp met slechts 180 inwoners, net boven Lemmer.

We worden er beleefd onthaald door een mevrouw die zich heel zakelijk opstelt. De B&B is groot en lijkt wel op een hotel. De ontvangst is navenant en heeft niets persoonlijks. De inrichting van de gemeenschappelijke keuken is ook zakelijk en vrij steriel. Het nodigt helemaal niet uit om er even gezellig in neer te vallen. Het mag natuurlijk allemaal, maar veel warmte gaat er niet vanuit. De zeer ruime slaapkamer is heel goed en sfeervol ingericht en voldoet ruim aan de verwachtingen. Wat kan ons die afstandelijke mevrouw nog schelen. We kunnen hier voortreffelijk uitrusten na een lange fietsdag met weer ruim honderd kilometer op de teller.