Bescherm je dochter en onderwijs je zoon

Een deel van de dag fietsen we langs de Utrechtse Vecht. De rivier is met tweeënveertig kilometer niet lang genoeg om er de hele dag langs te rijden. Maar de Hollandse-Waterlinie-route trekt haar eigen plan en slingert ook langs forten en bunkers in de polder. Bij Fort Maarsseveen zoeken mensen verkoeling onder parasols op het terras. Wij fietsen door in de tropische hitte, want je bent nergens beter af dan op de fiets. Luchtweerstand verkoeld namelijk ook heel goed. Totdat je afstapt.

In 2015 is de sanering van de Vecht afgerond. Er is nu meer diepte, schoner water en nieuwe plantengroei. De rivier heeft een brede bedding en een lage stroomsnelheid. Er staan kastelen, buitenplaatsen en theekoepels langs het water. Het trekt pleziervaarders aan. Wanneer we moeten stoppen bij een ophaalbruggetje kijken we als vanzelf naar bootjes in alle soorten en maten die passeren.

De scheepsbemensing die graag gezien wil worden is erg schaars gekleed. Op de bankjes bij de brug zitten senioren te genieten van de bedrijvigheid maar hoogstwaarschijnlijk ook wel een beetje van de aantrekkelijke mensen die voorbij komen. Sommigen zijn inderdaad bijzonder mooi. De bescheidener mensen op de bootjes beschermen zich voldoende tegen de onbarmhartig hete zon en zijn wat minder van het uiterlijk vertoon.

Inti Chavez Perez is een Zweeds schrijver en seksuoloog. Hij schreef het boek ‘Respect’ speciaal voor tienerjongens. Hij beantwoordt alle vragen over liefde en seks en helpt ze respectvol om te gaan met gevoelens en verlangens van zichzelf en anderen. Maar hij schreef het boek ook voor ouders die het belangrijk vinden om seks bespreekbaar te maken, maar niet altijd weten hoe.

Respect is noodzakelijk in elke relatie tussen twee mensen. Als een van tweeën zich respectloos gedraagt, zal de ander zich afsluiten. Omdat we in een maatschappij leven waar meisjes minder macht hebben, worden meisjes vaak respectloos behandeld.

Dit maken meisjes jaarlijks mee op de middelbare school:

77% krijgt kleinerende opmerkingen te horen omdat ze een meisje is

71% wordt beoordeeld op basis van haar uiterlijk

52% heeft last van opdringerige blikken

37% wordt uitgescholden voor ‘hoer’ of iets vergelijkbaars

27% wordt betast (in de gang, bij de kluisjes, in de klas, op het plein, in de kantine, in de gymzaal, bij de wc’s)

26% heeft seks tegen haar zin

25% wordt slachtoffer van roddels

0,2% wordt verkracht

De meeste meisjes ervaren seksualiteit als een soort evenwichtsbalk. Als een meisje nog nooit heeft gezoend en geen sexy kleren draagt, vinden jongens haar saai en hebben ze geen interesse. Dus moet ze om aandacht te krijgen in elk geval een beetje sexy en beschikbaar zijn. Ongewenste intimiteiten, opdringerige blikken, commentaar in de trant van ‘slet’ of vieze nicht en het verspreiden van roddels gelden als seksuele intimidatie en zijn bij wet verboden.

De meeste jongens zijn sympathiek als je een op een met ze praat. Maar onder groepsdruk kan dit veranderen. Onderzoek heeft aangetoond dat we ons anders gedragen in een groep. Wanneer we in een groep zijn laat 75% van ons zich beïnvloeden om nog liever een fout antwoord te geven (waarover geen twijfel bestaat) dan tegen de groepsdruk in te gaan. Gek genoeg hebben we dan wel weer zeer veel respect voor degenen die tegen ‘de rest’ in durven te gaan. Daar ligt een uitdaging. Als jongen moet je soms kiezen tussen aardig zijn tegen anderen en je status bij je vrienden.

Wat wij mannelijk vinden is een systeem van ongeschreven regels. Dat systeem is overal anders en verschilt per leeftijd. Mannelijkheid en vrouwelijkheid kunnen zo vanzelfsprekend lijken, dat je haast denkt dat ze aangeboren zijn. Maar eigenlijk hebben genen of de natuur er niets mee te maken. Ons idee van wat mannelijk of vrouwelijk is verandert voortdurend. Vroeger liepen vrouwen beslist niet in een broek en werd een gitaar als een vrouwelijk instrument gezien. Nu is dat heel anders.

Hoe mannen zich gedragen en hoe ze zich voelen hoeft niet altijd overeen te komen. Twee op de drie mannen laten meestal niets merken als ze verdrietig of gekwetst zijn. We merken allemaal dat deze houding van de man langzaamaan aan het veranderen is onder invloed van de algemeen heersende opvatting.

Dat het beeld van mannen zo snel kan veranderen als nu het geval is, komt doordat het gecreëerd wordt door de mens. Omdat mannelijkheid onderdeel is van de cultuur en dus niet aangeboren, kun je zelf bepalen wat je ermee doet. De helft van de jongens op de middelbare school is het afgelopen jaar uitgescholden voor homo. De angst om een etiket opgeplakt te krijgen zorgt ervoor dat jongens proberen te voldoen aan het standaardbeeld van mannelijkheid.

Tot de gruwelen van een oorlog behoren standaard marteling en doodslag. Vergeten wordt soms dat talloze burgers – vrouwen, meisjes en zelfs jongens – slachtoffer worden van verkrachting. De verhalen van slachtoffers over Russisch soldaten die moorden, verkrachten en seksueel geweld gebruikt hangen van gruwelijkheden aan elkaar. Lichamen van vrouwen en kinderen worden naakt gevonden en geslachtsdelen van levenloze lichamen zijn verminkt.

Als je een persoon doodt, volgt een proces van rouw. Waarbij mensen bij elkaar komen. Maar een verkrachting gaat gepaard met een stigma en schaamte, dat slaat een gemeenschap uit elkaar. Het is een vaak gebruikte strategie om mensen te dehumaniseren of te vernederen. Het is een wapen waarmee je mensen traumatiseert en waarmee je hele gebieden leeg kunt krijgen. Want mensen vluchten weg als het gebeurd is. Een heel effectieve strategie.

Seksueel geweld in de oorlog is opgenomen in het internationaal recht. Door het Joegoslavië-tribunaal, door het Rwanda-tribunaal en door het internationaal strafhof zijn er zaken gekomen over seksueel geweld in conflicten. Mensen zijn daarvoor veroordeeld. Voor de jaren 90 was dat nog niet zo. Maar als je ziet wat er nu weer allemaal gebeurt in Oekraïne is het de vraag of er door veroordelingen ook een afname zal komen van seksueel geweld als wapen.

Seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt steeds meer aan het licht gebracht: het misbruik binnen de katholieke kerk, in de turnwereld, #metoo, The Voice, enzovoort, enzovoort. Zal de groeiende openheid erover voor een ommekeer gaan zorgen? Geen seksistische opmerkingen meer, geen gesis op straat, geen ongewenste hand op een bil in de kroeg, geen gezoen tegen de wil in, geen aanrakingen op plekken waarvoor geen toestemming is gegeven, en geen opmerkingen meer over ‘geile broekjes’.

De verschuiving van ‘protect your daughter’ (‘bescherm je dochter’) naar ‘educate your son’ (‘onderwijs je zoon’) is volgens velen de oplossing. Op sociale media wordt de leus veelvuldig gedeeld. “Door met kinderen in gesprek te gaan, kunnen ouders ze vroeg leren dat grensoverschrijdend gedrag niet oké is”, aldus pedagoog Marina van der Wal. Ouders zullen eerst in de spiegel moeten kijken en bij zichzelf te rade moeten gaan over hun eigen gedrag. “Dat heeft enorme invloed op de manier waarop kinderen denken over relaties en intimiteit.”

B&B ‘Jan’ is gevestigd in de voormalige bakkerij van Jan Kok, een vrijstaand achterhuis aan de Voorstaat in het historische hart van Vreeland. Een schilderachtig dorpje aan de Vecht. Wij krijgen een slaapkamer op zolder toegewezen. Er hangt een enorme ventilator aan het plafond. Die is hard nodig om een beetje te kunnen slapen vannacht. Tropisch Nederland lijdt inmiddels aan hitte-stres. Aan de overkant van het straatje ligt de tuin. Aan het water genieten we van een welkomstdrankje terwijl de laatste bootjes voorbij varen en hun ligplaats opzoeken. Morgen wordt er weer een tropische zomerdag verwacht.