Slotklim (slot van 'Pedaalverhalen')

Slotklim

Berg aan de Maas heet het hier. Met recht. Bij de eerste afslag naar rechts, middenin het dorp, word ik al direct verrast door een heuvel. Ik ben te laat om te schakelen. Op een te groot verzet maal ik mijn zwarte stoere Cannondale traag naar boven. 'Op de macht'. Het kost erg veel kracht. Van de benen maar ook van de fietsketting. De benen staan bijna op verzuren en de ketting staat strak van de enorme spanning die erop staat. Zo moet een helling niet genomen worden. Dat kan heel anders. Maar afstappen vertik ik.

Aan de Belgische kant van de Maas was nauwelijks iets te merken van heuvels. Aan deze kant van het water is dat anders. Heuvels, hellingen en afdalingen volgen elkaar in rap tempo op onder Geleen en Stein. Het zijn nog lichte klimmetjes. Slechts puistjes in het Limburgse landschap.

Toch is het veiliger om mijn fietshelm al op te zetten nu. Voordat een mooie afdaling aanvangt, klik ik het gespje onder mijn kin vast. Het is druk op het fietspad. Veel schoolkinderen met die nare kunststof kratjes boven het voorwiel. Heel gevaarlijk om te passeren is dat. Ze zijn druk met elkaar of met hun telefoon. Niet met hun omgeving.

In de zomer trekken steeds vaker fietsers uit het buitenland door ons land. De rood met gele tas aan de bagagedrager, een helm op het hoofd, een te laag afgesteld zadel en mede daardoor rijdende in een traag tempo. Zo zijn ze meestal te herkennen.

Nuchtere Hollanders, waaronder ik, vinden dat overdreven. Wie draagt er nu een helm?

Maar bij afdalingen in Limburg gaat de snelheid behoorlijk omhoog. Bij een val is de kans op hoofdletsel groot. Een helm dragen is dan verstandig.

Het is niet het mooiste deel van Nederland waar doorheen ik ga. Lelijke bebouwing. Nog lelijker industrieterreinen. Er liggen hier allemaal dorpen en stadjes tegen elkaar aan geplakt. Er is weinig groen en al helemaal geen open ruimte. De route wordt hier bepaald door oude bruggen die over vaart, kanaal, rivier en snelweg liggen. Er is geen andere mogelijkheid om die te passeren dan deze.

Ik weet dat ik straks een heel ruime bocht om Maastricht ga rijden. Zuid-Limburg in. Via Valkenburg en Gulpen. Ik ken het gebied goed. Ik heb hier al vaak gefietst. Ik weet wat ik kan verwachten. Het mooiste stuk Limburg wordt voor het laatst bewaard vandaag. Maar eerst nog even afzien. Ik neem het erbij. Doorsta het graag. Want daarna volgt de beloning met lekkere klimmetjes, heerlijke afdalingen en prachtige vergezichten.

Ik merk dat ik in mijn leven vaker dit script toepas. Na een inspanning volgt de beloning. Je krijgt het niet voor niets. Na tegenslag volgt altijd ook wel weer de voorspoed. Het leven bestaat uit toppen en dalen. Zeven magere jaren en zeven vette. Na regen komt zonneschijn. De aanhouder wint. Nooit opgeven. Doorzetten. Gewoon doorgaan.

Boudewijn de Groot zong: “geef toe dat je nat bent, doorweekt tot je hemd, probeer het maar niet te vermijden. En wie niet wil verzuipen is wijs als hij zwemt, want er komen andere tijden”.

Een collega hanteerde een volledig ander script. Zij benaderde problemen heel anders. Haar energie richtte ze vooral op creëren. Haar motto is: ‘het leven is een feest, maar je moet wel zelf de slingers ophangen!’ Als iets niet naar je zin is, moet je een situatie creëren die dat wel is.

In de weinig sprankelende omgeving waarin ik fiets, helpt het mij als ik nu toch even doorbijt en mezelf motiveer met wat straks gaat komen. Doorbijten geeft dan voldoening. Afzien stimuleert. Het spreekt doorzettingsvermogen aan. Het biedt een uitdaging. De genoegdoening die je ervaart wanneer het doel bereikt is, vormt de drijfveer. Zo wordt een stevige klim ‘lekker’ om te doen. De pijn in de beenspieren, het hart in de borstkas voelen kloppen, de mond open om aan voldoende zuurstof te komen. Hijgend op de fiets. Volhouden, doorgaan. En dan de top bereiken. De benen even stil mogen houden, de ontspanning die volgt. Het is een moment van extase. En daarna de fijne afdaling nog.

Ik snap dat topsporters voldoening kunnen halen uit intensieve trainingen en alles eromheen. Als het doel maar gediend wordt. Het maakt de ervaring compleet.

Ik nader Maastricht op maar vier kilometer, maar sla toch linksaf richting Valkenburg. Het wordt een prestatietocht, want de tijd gaat dringen. Om zeven uur is het al donker. Eind oktober heb je dat - morgenavond wordt de klok weer een uur teruggezet. En er staat echt geen verlichting langs de wegen. Afdalen wordt dan te gevaarlijk. Ik heb mezelf ten doel gesteld de volledige Fietserpad-route te rijden. Tot aan knooppunt 77. Bij Eijsden. Vlak onder Maastricht. Dan heb ik er ruim 600 km opzitten.

Op naar Valkenburg dus. In Gulpen ga ik mezelf straks een korte pauze toestaan. Daar drink ik een biertje op mijn favoriete terras. Daar wil ik deze prachtige ervaring alvast vieren.

We bouwen onbewust scripts op in ons leven. Onze afkomst, de plek waar onze wieg staat, de manier waarop onze ouders met ons omgaan, bepaalt voor een groot deel op welke manier wij in het leven staan. Als kind ben je afhankelijk van je ouders en belangrijke volwassenen. Je kiest als kleuter welk gedrag je het best kunt vertonen om aandacht en zorg te krijgen. Nog voor onze puberteit hebben we ons levensscript verfijnd en bepaald.

Ik ontmoet mensen die zichzelf heel belangrijk achten omdat zij niet anders gewend zijn dan dat zij een bijzondere positie innemen omdat het gezin van herkomst zeer vermogend was. Er zijn mensen die steeds de strijd aangaan met instanties en autoriteiten. Hun afkomst maakt dat zij zich nog altijd achtergesteld of afgewezen voelen. Kinderen van NSB’ers waren belast met het verleden van hun ouders. Kinderen die geleerd hebben om hun problemen altijd zelf op te lossen omdat hun ouders niet beschikbaar waren door eigen problemen of bezigheden. De trauma’s na de concentratiekampen werken nog generaties door.

Als volwassene neem je de omstandigheden waaronder je opgroeide met je mee.

Kunstenaars, schrijvers en zangers die in hun werk steeds bij hetzelfde thema uitkomen. Mensen die stampvoetend hun zin willen krijgen, zich steeds agressief of dominant opstellen. Maar ook mensen die zich onderdanig en inschikkelijk blijven gedragen.

We kennen ook persoonlijke scripts die zijn ontstaan door persoonlijke ervaringen en de manier waarop wij daarmee omgingen. Mensen die zich nog steeds als slachtoffer gedragen omdat ze gepest zijn als kind. Mensen die zich willen blijven bewijzen omdat ze geen waardering kregen van hun ouders. De ultralopers die blijven wegrennen.

Soms zijn scripts onderdrukkend maar blijft men zich ernaar gedragen omdat het vertrouwd en bekend is. Houvast geeft. Men weet immers hoe men zich kan gedragen en wat men kan verwachten. Het lijkt misschien tegenstrijdig maar voor verandering is soms nog veel meer moed en doorzettingsvermogen nodig. Lang niet iedereen durft die confrontatie aan.

Het verklaart bijvoorbeeld waarom mensen te lang in een relatie blijven hangen waarin van mishandeling of seksueel geweld sprake is.

Tijdens mijn studie psychosociaal werk was er een module waarin het onder andere ging over rollen die we onbewust op ons nemen door familie- of gezinsomstandigheden. Ik weet nog hoe een wat oudere studiegenoot tot het inzicht kwam dat zij al haar hele leven hulpverlenende en verzorgende rollen op zich nam. Ze had als kind al de zorg voor haar moeder op zich genomen. Korte tijd later kreeg ik een kaart van haar waarop ze schreef dat ze tot het besef was gekomen dat zij eigenlijk veel liever een creatief beroep zou hebben dan dat van hulpverlener. Ze stopte de studie en gooide het roer om. Een heel mooie en moedige wending.

Op momenten van stilte kunnen de dingen doordringen in je bewustzijn.

In je eentje fietsen werpt je terug op jezelf. Je wordt niet afgeleid door andermans woorden of aanwezigheid. Je bent je eigen gezelschap. Je hebt je eigen gedachten en zelfspraak. Dat is eerst nog confronterend. Maar na verloop van tijd merk je dat het goed doet. Verrijkt.

In je eentje fietsen maakt je ook bewust van de mensen om je heen. En wat zij voor je betekenen. Juist als ze er even niet zijn. In de stilte kan grote dankbaarheid ontstaan. Tevredenheid. Als je de stilte durft aan te gaan, ontdek je wat er voor jou echt toe doet.

Na een paar dagen stilte besef ik weer hoezeer ik mens word door met andere mensen te zijn. Ik moet niet denken aan een leven in mijn eentje. Ik heb anderen nodig. Mensen hebben elkaar nodig. In Afrika wordt dat ‘Ubuntu’ genoemd: een mens is een mens door andere mensen. In het westen lijken wij dat te zijn vergeten. Daar is het te vaak ‘ieder voor zich’. In een overwegend individualistische maatschappij.

Ik passeer het straatnaambordje met Keuterberg erop. Een berucht zeer steil klimmetje tijdens de Amstel Goldrace. Het knooppuntbordje wijst gelukkig rechtuit. Dat is een weg met slechts een klein stijgingspercentage. Maar ook dat voel ik inmiddels in de benen. Het wordt afzien. Ik zit al vanaf half negen op de fiets. Vanmorgen vertrok ik vanuit Venlo. Ik heb geen kilometerteller maar besef dat ik een monsterrit aan het rijden ben.

Ook de Cauberg in Valkenburg mag ik aan me voorbij laten gaan. Ik passeer een prachtig kasteeltje dat uit mergelsteen is opgetrokken. Een bocht naar links. Vóór mij open veld. Rechts de resten van wat een maïsveld was afgelopen zomer. Het snijmaïs - ik struikel altijd over mijn tong met het uitspreken ervan - ligt nu als veevoer opgeslagen.

In je eentje fietsen biedt de kans om met meer aandacht naar de omgeving te kijken. Er meer van mee te krijgen. Er vallen dingen op die je niet eerder opmerkte.

De weg loopt behoorlijk omhoog. Auto’s passeren mij als was het de Tour de France waarin ze tussen mij en mijn achtervolgers moeten verdwijnen omdat ik ingerekend dreig te gaan worden door hen. Op de top van de klim ligt Gulpen. Ik rijd het gezellige centrum in. De middag loopt ten einde. De zon staat al behoorlijk lager. Ik trek een jasje aan als ik op het terras ga zitten. Kou trekt op. Geen Gulpener bier op dit terras in Gulpen helaas. Ik leg mijn benen heel even op de stoel tegenover mij en bestudeer de bierkaart. Lekker, heel even de spieren ontspannen. Niet te lang, anders worden ze stijf. Het wordt Brand van het vat met een bittergarnituur. Binnen is het drukker. Daar luidt men het weekend in. Op het terras zit slechts een enkeling. Ik geniet van mijn pilsje en overzie mijn fietsreis.

Ik creëerde een ervaring, een beleving op de fiets. Het werd een geweldige ervaring. Ik zie opeens heel scherp dat de reis naar de bestemming er enorm toe doet. De weg ernaartoe is nodig om voldoening te kunnen ervaren. Zelfs tegenslag krijgt dan een heel andere betekenis. Ook die maakt er heel vanzelfsprekend deel vanuit.

De St. Pietersberg wordt de slotklim. De voldoening is groot. Ik heb naar dit moment toegeleefd. Afsluiten van de reis is prettig. Ik ben klaar. Voldaan. Het einde van iets biedt weer ruimte aan een nieuw begin.

Maastricht hult zich in een gemoedelijk opkomende duisternis als ik haar nader. Ik zie lichtjes op beide oevers van de Maas. Rust op de kade. Mensen zitten op terrasjes met straalkachels. Ze genieten van een prachtige herfstavond. Net als ik.