Naar het begin van de wereld

Aandachtig zetten we onze fietsen tegen de muur van het kapelletje. Ze zijn goed bepakt. Als ze omvallen beschadigen ze en dat willen we natuurlijk niet. Dat zou een valse start zijn van onze fietsreis.

In het kapelletje is niemand. Bij het grote houten beeld van Maria staat een vrolijke bos bloemen in een vaas. Er brandt nog geen kaarsje. Wij zijn de eersten vandaag. We steken twee kaarsjes aan en nemen plaats op het houten bankje om even in onszelf te keren. De geluiden van het dorp vervagen geleidelijk en verdwijnen naar de achtergrond.

Haastrecht is al eeuwen een bedevaartsplaats vanwege de jaarlijkse viering van Maria ter Weghe. Dit nieuwe kapelletje maakt het verhaal anders. Want het is namelijk beschikbaar voor iedereen. Welke levensovertuiging je ook hebt. Het schijnt dat veel mensen weleens een kaarsje aansteken. Niet alleen degenen met een katholieke achtergrond. Tijdens buitenlandse vakanties bezoeken ook veel mensen een kerk. Niet alleen gelovigen.

Mijn vrouw en ik zijn hier vanmorgen bewust naartoe gegaan. Om met aandacht een kaarsje aan te steken als start van onze fietsreis naar het noorden. Wij gaan niet op bedevaart. Het wordt ook geen pelgrimage. Maar het verbindt ons met anderen die dit wel deden. Al eeuwen lang. En het verbindt ons ook met de katholieke traditie waarin wij ons geworteld voelen. Wat ontegenzeglijk een genoeglijk feit is.

Bij toeval hoorde ik over het Friese ‘Jabikspaad’ dat vanaf de Waddenzee naar het Overijsselse hanzenstadje Hasselt voert. Ik ging me erin verdiepen en las dat de oorsprong ervan ligt in de geschiedenis van de eerste boeteling die vanuit Friesland op pelgrimage werd gestuurd omstreeks 1170. Een kroniek uit die tijd vertelt dat Karel de Grote in een droom een weg van sterren langs de hemel zag; beginnend bij de Friese Zee (nu de Noordzee) en over heel Europa buigend naar Galicië. Jacobus verscheen hem en beloofde hem: "Tot het einde van de tijd zullen pelgrims van zee tot zee trekken".

In 2000 kreeg het Jabikspaad bewegwijzering. Het buurtschap ´Zwarte Haan’ aan de Friese Waddenzee geldt daarbij als ultiem begin van de pelgrimstocht. Allereerst naar Hasselt waar ook het Gronings-Drentse Jacobspad aankomt en vervolgens via Deventer, Nijmegen en Maastricht om aan te sluiten op andere Europese pelgrimsroutes naar Santiago de Compostella aan de Noordelijke Atlantische Oceaan.

Omdat corona voor de tweede maal een reis naar Scandinavië wel heel ingewikkeld maakte, vonden wij de start van een grote Europese route als deze een prachtig alternatief. Onze eerste gang was naar de Zwerfkei in Woerden geweest waar ze die fijne hoek hebben met boeken, reisgidsen en kaarten van gebieden in heel Europa en ver daarbuiten. En ja, daar hadden ze dus ook een 8e uitgave van wandel- en fietsroute ‘het Jabikspaad’. Met de voorbereiding van de reis begint de vakantie eigenlijk al een beetje.

Het Mariakapelletje is er gekomen in de periode dat pastoor Van der Mee in de Haastrechtse St. Barnabasparochie ‘resideerde’. Hij was opgeleid aan het grootseminarie Rolduc in Kerkrade waarvan wijlen Bisschop Gijsen de oprichter was. Deze priesteropleiding werd net als zijn oprichter geassocieerd met geslotenheid en behoudzucht. Pastoor Van der Mee wilde niet begrijpen dat de katholieken in Haastrecht zich aan zijn moraalzucht ergerden en daarom elders ter kerke gingen of zelfs de kerk verlieten. Het zou volgens hem immers niet om de pastoor maar om het geloof moeten gaan.

Toen onze oudste zoon Het Vormsel zou gaan ontvangen in groep 8 van de St. Catharinaschool nam ik zitting in de groep van ouders die de sacramentsviering gingen voorbereiden met elkaar. In een interessant gesprek dat we hadden met de pastoor bevroeg ik hem open en kritisch omdat ik me zeer betrokken voelde bij ‘onze kerk’ en het mij aan het hart ging dat zijn optreden en houding zoveel weerstand opriepen. Ook bij mij. Hij reageerde ‘geraakt’ en ik merkte wel dat ik met mijn vragen aan een zeer diep gevoelde overtuiging kwam. De man was volledig overtuigd van zijn missie om de behoudende koers te blijven aanhouden. Ik zei hem dat ik daar respect voor had maar dat wij eigenlijk pech hadden daarmee. Hij was even stil en zei toen: “ja, dat klopt”.

Het dogma van de katholieke kerk ging steeds meer tegenstaan. Ik worstelde net als Luc Hessel (een Vlaams ex-priester) en veel anderen in de christelijke traditie van dogma’s en morele wetten. Hij zocht ook naar ruimte voor een persoonlijke interpretatie. Maar die ruimte laat de katholieke kerk niet. In het programma ‘De Verwondering’ zei hij: “ik hoop dat de moederkerk zich zal kunnen herijken, dat ze aansluiting kan vinden in een spirituele andere manier van denken, kijken en voelen. Dat is anders dan nu. Dat is namelijk een denkkader dat niet meer het onze is”.

In dit Mariakapelletje is wél de ruimte voor een persoonlijke interpretatie. Net als in lege kerken en kloosters waar de ‘mystiek’ altijd voelbaar blijft. Een ‘gevoel’ waartoe wij ons kunnen verhouden op onze eigen persoonlijke wijze.

Jos van Kersbergen uit Gouda beloofde in 2019 een stempel voor de bedevaartgangers te ontwerpen met een afbeelding van Jacobsschelpen, het symbool van de ‘Camino’. Wij komen daarvoor niet in aanmerking nu. En dat hoeft ook niet. Wij gaan slechts een klein deel van de route. En ook nog in omgekeerde richting.

De pelgrimsroute naar het Spaanse Santiago de Compostela eindigt bij Kaap Finisterre (=einde van de wereld) ten westen van Santiago. Het Bildt Zwarte Haan werd daarom al snel ‘het begin van de wereld’ genoemd.

Wij gaan dus eigenlijk fietsen naar het begin van de wereld. Of in internet Spaans: “el comienzo del mundo”.